Lứa tuổi học đường là giai đoạn trẻ có nhu cầu tiêu thụ nguồn dinh dưỡng cao. Một chế độ dinh dưỡng an toàn, cân đối sẽ có vai trò quan trọng giúp trẻ phát triển tốt cả về thể lực và trí lực sau này.
Lứa tuổi học sinh (6 - 17 tuổi) là lứa tuổi phát triển nhanh về thể lực, đặc biệt là lứa tuổi dậy thì (11 - 15 tuổi). Ở lứa tuổi này còn có nhiều thay đổi ở hệ thần kinh - nội tiết mà nổi bật là sự hoạt động của các tuyến sinh dục, gây ra những biến đổi về hình thái và sự tăng trưởng của cơ thể. Do đặc điểm phát triển nhanh nên nhu cầu về các chất dinh dưỡng đặc biệt là vi chất dinh dưỡng của lứa tuổi này rất cao. Nhiều nghiên cứu cho thấy, sự thiếu hụt các chất dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu vi chất dinh dưỡng (vitamin A, sắt, iốt...) ở lứa tuổi học sinh sẽ ảnh hưởng đến phát triển thể lực, chiều cao tối đa cũng như trí lực (khả năng học tập) của các em.
Những sai lầm thường gặp trong ăn uống ở lứa tuổi này sẽ ảnh hưởng rõ rệt, lâu dài tới sức khỏe của trẻ.
|
Nguồn dinh dưỡng học đường có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của trẻ.
|
Ăn quá nhiều:
Nhiều em học sinh ăn, uống quá nhiều. Các em thích ăn các thức ăn giàu năng lượng và chất béo như đồ quay, rán, các loại bánh kem, bánh bơ, bánh ngọt, uống các loại nước giải khát công nghiệp (như Cocacola, Pepsi, 7up...). Lượng thức ăn trong bữa mà các em ăn cũng nhiều hơn so với nhu cầu của lứa tuổi. Ngoài các bữa ăn chính lại thường xuyên ăn vặt, cộng với ít tập luyện, hoạt động thể lực dẫn đến dễ bị thừa cân và béo phì, có nguy cơ cao mắc các bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp, tim mạch sau này.
Ăn kiêng: Một số em học sinh, nhất là các em gái lại “giữ eo” nên ăn kiêng thái quá: đến bữa ăn rất ít (cả cơm và thức ăn), kiêng không ăn dầu, mỡ, hoặc chỉ ăn 2 bữa trưa và tối mà không ăn bữa sáng; giảm cơm và thức ăn trong từng bữa và thay thế bằng trái cây...
Với chế độ ăn kiêng như vậy sẽ dẫn đến thiếu năng lượng và các chất dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu các vi chất dinh dưỡng dẫn đến mệt mỏi, kém linh hoạt, học tập kém hiệu quả, giảm trí nhớ và nếu chế độ ăn kiêng kéo dài sẽ dẫn đến một số bệnh: thiếu máu dinh dưỡng, giảm miễn dịch dẫn tới dễ mắc một số bệnh nhiễm khuẩn, kém phát triển thể lực, đặc biệt là chiều cao.
Ăn vặt: Các thức ăn vặt thường được mua sẵn nên không đảm bảo vệ sinh do được chế biến bằng những nguyên liệu không được kiểm soát và bày bán ở những nơi không hợp vệ sinh và không được che đậy nên dễ bị ô nhiễm, gây ngộ độc thức ăn. Theo số liệu điều tra của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, phần lớn thức ăn bày bán trên vỉa hè, ngoài cổng trường đều không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Mặt khác, do ăn vặt nhiều nên đến bữa chính, các em sẽ ăn không ngon miệng, việc tiêu hóa, hấp thu thức ăn không được tốt.
Giờ giấc và lượng ăn của các bữa ăn không hợp lý: Mỗi ngày các em cần ăn 3 bữa: bữa sáng, bữa trưa và bữa tối. Nhiều em buổi sáng thường nhịn ăn hoặc ăn qua loa đại khái, các bữa ăn không đúng giờ giấc sẽ ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe. Bữa sáng nên là bữa ăn chính vì buổi sáng các em cần nhiều năng lượng và các chất dinh dưỡng để phục vụ cho các hoạt động và học tập với cường độ lớn trong buổi sáng. Bữa sáng nên ăn vào lúc 6h - 7h. Bữa trưa cần ăn no, nên ăn vào lúc 11h - 12h trưa. Bữa tối không nên ăn no quá, nên ăn vào lúc 19h - 20h. Nếu các em học ôn thi khuya, có thể ăn thêm một bữa phụ với các thức ăn dễ tiêu (1 cốc sữa, 1 cái bánh ngọt, 1 quả chuối hay 1 củ khoai...).
|
Học sinh hay ăn ở hàng quán dễ bị nhiễm khuẩn dẫn đến tiêu chảy.
|
Uống ít nước:
Nước rất cần thiết cho mọi hoạt động của cơ thể. Nước giúp cho quá trình tiêu hóa, hấp thu các thành phần dinh dưỡng, đào thải các chất cặn bã và độc hại ra khỏi cơ thể. Nhiều em do mải học hoặc mải chơi rồi quên uống nước. Nhiều em thích ăn cơm không cần canh. Như vậy, cơ thể sẽ bị thiếu nước, quá trình chuyển hóa của thức ăn cũng dễ bị ảnh hưởng và làm tăng nguy cơ bị sỏi đường tiết niệu. Các em cần uống 1,5 - 2lít nước/ngày, tốt nhất là uống nước rau, quả tươi, nước đun sôi để nguội. Hạn chế dùng nước ngọt có ga. Trong bữa ăn, các em cũng cần ăn canh nhưng nên ăn canh sau khi đă ăn cơm nhai kỹ với thức ăn và không nên chan canh với cơm ngay khi vào bữa ăn vì làm như vậy sẽ làm tăng thể tích thức ăn trong dạ dày nên chóng no và hòa loãng dịch vị, làm giảm khả năng tiêu hóa thức ăn.
Uống rượu, bia: Một số em học sinh do đua đòi hoặc bị chuốc ép nên uống rượu, bia. Uống rượu bia ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tổn hại não, gây ảnh hưởng xấu tới chức năng gan.
Chế độ ăn của các em học sinh cần tránh tất cả những sai lầm về ăn uống đã nêu trên. Có như vậy, các em mới có thể phát triển tốt cả về thể lực, trí lực, có một thân hình cân đối và một chiều cao lý tưởng.
TS.Thanh Châu
Nguồn suckhoedoisong