Ông Sít nay là già làng ở Thạnh Hiệp, đóng vai trò trưởng lão chuyên hòa giải những mâu thuẫn từ nhỏ đến to của người địa phương. Dân gọi ông là “Sít già làng”, còn ông thì cười khà khà: “Ngày trước họ gọi tôi là Sít phá làng”. Nhờ quá khứ lẫy lừng nên tiếng nói của ông ngày nay có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến người xung quanh, cứ 10 vụ hòa giải thì có 7-8 vụ ông thành công. 

Người đàn ông này sinh năm 1954, dân tộc Tà Mun, xuất thân trong một gia đình nghèo khó, có 8 anh chị em. Bản thân ông Sít cũng có đến 8 người con. Ông chưa một lần đến trường, nên không biết chữ. Cảnh nhà nghèo khó ngày ấy đẩy thanh niên Sít vào rừng sâu chặt cây đốn gỗ, mà ngày nay được xem là hành vi khai thác lâm sản trái phép. “Trước tôi chuyên lên rừng đốn gỗ về bán, kiểm lâm phát hiện xử phạt, thả ra bắt vào 6 lần. Tôi đâu có ngán, cứ chở gỗ chạy ầm ầm suốt đêm, làm náo động cả ấp, không phá làng, phá xóm là gì”, ông Sít nhớ về thời trai trẻ.

Già làng Lâm Văn Sít. Ảnh: Nguyên Vũ.

6 lần bị bắt phạt, Sít bán cả trâu, bán luôn cả đất để quay lại nghề phá sơn lâm. Đến một ngày cái lu trong nhà không còn hạt gạo, vợ lam lũ, 8 con thì đứa lêu lổng bỏ học, đứa đánh nhau vào tù ra tội, ông Sít nhận ra: Phải quay về đường chính mà làm ăn, làm lại cuộc đời khi bước sang tuổi 40. Bây giờ ông kiếm sống bằng nghề bơm vá xe đạp.

Ông trầm ngâm: “Tiền kiếm được lúc đó nhiều lắm, cả xấp dày cộm. Cứ mỗi lần chuyển gỗ trót lọt, tiền vào cả mấy chục triệu, mấy trăm triệu chứ đâu phải nhặt từng đồng lẻ từ vá xe như bây giờ”. Vừa nói chuyện, ông Sít vừa chạy ra chạy vào bơm xe cho học sinh, vá ruột xe đạp của khách. Trong bộ áo quần bạc phếch, ông hì hụi vá bơm với bộ đồ nghề đơn giản, nhận 2.000 đồng, 5.000 đồng, 10.000 đồng từ nghề sửa xe, chủ yếu là bơm hơi, vá ruột xe đạp, chứ còn hỏng hóc lớn hơn ông không biết sửa.

“Tiền nhiều, con hư, vợ khổ chứ được gì”, già làng Sít than vãn. Ông nói rằng ngày xưa mải kiếm tiền, cứ nghĩ có nhiều tiền con sẽ ngoan, vợ sẽ mừng, thực tế ở nhà con ăn chơi đua đòi lêu lổng theo mấy đứa bạn xấu bỏ học. Dừng lại đôi chút, ông Sít chùng giọng: “Bình thường, lúc con bị bắt, tôi sẽ bênh nó, nhưng không hiểu sao lúc đó tôi nhận ra mình sai rồi, con bị công an bắt giam là phải, cho nó tỉnh ra, làm người tốt”.

Già làng Sít đang trò chuyện cảm hóa một thanh niên quậy có tiếng ở xã. Ảnh: Nguyên Vũ.

Ấp Thạnh Hiệp trước đây nổi tiếng về các vụ gây rối trật tự, thanh niên tụ tập nhậu nhẹt, chơi bài, đánh nhau. Cho rằng đây là môi trường làm hư con người, nhất là đám trẻ tuổi như các con của ông, ông Sít tự nguyện đi khuyên nhủ bà con xóm làng không được gây gổ, đánh nhau. Với cái uy của một người từng “phá sơn lâm” có tiếng, cộng với thái độ chân thành có tình có lý trong lời nói, ông dần dần được dân làng nghe theo. Từ đó ông trở thành một già làng. Chuyện nhỏ đến chuyện to, từ con vịt hàng xóm chạy sang phá cây, con heo trong chuồng kêu inh ỏi, ông chồng nhậu nhẹt bê tha về nhà la lối, quát nạt vợ con, đến tranh chấp đất cát, vận động làm đường, xây nhà tình thương, ông Sít cũng can thiệp tốt. 

Lâm Văn Tèo, một thanh niên quậy có số má tại địa phương, cứ rượu vào chửi làng chửi xóm, chửi cả cha mẹ. Công an ấp, xã nhiều lần vất vả vì người này. Đùng một cái, Tèo phục thiện sau một vài lần già Sít tìm đến nói chuyện. "Nhờ chú Sít giải thích rất chân tình nên dần dần mình biết cách kiềm chế bản thân hơn", Tèo cho biết.

Ông Đoàn Thái Bình, Trưởng ấp Thạnh Hiệp, đánh giá rất cao về sự đóng góp của ông Sít: “Không có già làng Sít thì công việc của ấp sẽ rất khó khăn. Ấp có 35 hộ là dân tộc Tà Mun, họ thường chỉ nghe lời người có uy tín, nói chuyện có lý có tình. Già Sít là người có công lớn trong việc ổn định trật tự, nếp sống văn hóa tại địa phương”.

Còn công an viên phụ trách ấp Thạnh Hiệp là ông Nguyễn Thành Được cho rằng công việc của ông Sít hiện nay giúp đỡ rất nhiều cho công an. Ngoài việc hỗ trợ ngăn chặn thanh niên nhậu nhẹt, say xỉn, có hành vi sai trái, già làng này còn giúp quản lý tạm trú, tạm vắng. Người lạ mặt nào có biểu hiện tình nghi khi vào trong ấp, khó lọt qua mắt của già làng Sít.

"Vừa là già làng, lại là người dân tộc, nên ông Sít nắm tình hình rất chắc, trợ giúp đắc lực cho công an về lĩnh vực an ninh trật tự tại địa phương”, công an ấp nhận xét.

Nguyên Vũ