Theo y học cổ truyền, sen cạn còn có tên là hạn hà thảo, hà diệp liên. Đây là loại cây thảo có vị cay, chua, tính mát, tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lương huyết (làm mát máu) cầm máu, điều kinh, lợi tiểu, nhuận trường, trị ho... Sen cạn còn được sử dụng cho người cao tuổi và cho những người dưỡng bệnh vì có tác dụng tái tạo lại sức khoẻ, nhuận tràng.

Các bộ phận làm thuốc là toàn cây, có thể thu hái quanh năm.Theo nghiên cứu trong 100g lá sen cạn tươi thu được 265mg vitamin C. Ngoài ra, trong toàn cây còn chiết được nhiều khoáng vô cơ như: sulfua, sắt, magiê, phôtpho và chất tromalit có tác dụng kháng khuẩn nhưng lại không ảnh hưởng đến hệ vi khuẩn đường ruột.  Bà con một số vùng thường lấy lá non dùng ăn sống hoặc nấu súp với khoai tây. Nụ hoa và quả xanh dùng ngâm giấm làm gia vị, có mùi vị như rau cải xoong, ăn rất ngon miệng.

Sen cạn có tác dụng thanh nhiệt, giải độc.

Sau đây là một số cách dùng sen cạn để chữa bệnh:

Bài 1: Chữa ho do lạnh: Lá sen cạn tươi  30g hoặc hạt sen cạn khô 3g, giã nhỏ, hãm với 100ml nước sôi trong 5 - 10 phút. Chia 2 - 3 lần uống sau bữa ăn. Có thể thêm ít đường hoặc chất thơm cho dễ uống.

Bài 2: Giúp răng chắc khỏe, giảm viêm lợi: Lấy một nắm nụ hoa hoặc hạt cho vào 1 lít nước sắc còn 300ml, uống liền sau bữa ăn, ngày 2 - 3 lần. Hoặc 15-30 lá cũng sắc trong 1 lít nước đun cạn còn 300ml, chia ba lần uống trong ngày. 10 ngày một liệu trình.

Bài 3: Trị tiểu tiện sẻn đỏ, bí tiểu do nhiệt: Lá sen cạn 20 - 30g, sắc với 500ml nước, còn lại 200ml, chia 2 lần uống trong ngày, sau khi ăn từ 2 giờ.

Bài 4: Giúp nhuận tràng, khắc phục táo bón: Quả sen cạn đã chín, phơi khô 0,6 - 1g nghiền thành bột, trộn với đường hoặc mật ong, uống trước khi đi ngủ. Có thể dùng quả tươi nghiền nát, lấy 1 - 3 thìa cà phê nước quả, thêm để uống trước khi đi ngủ,  10 ngày một liệu trình.

Bài 5: Chữa chứng rụng tóc: Hoa sen cạn 100g, hạt tươi 100g, rửa sạch cho vào ấm đổ 1 lít nước, sắc còn 300ml. Lấy nước thuốc đã sắc xoa vào tóc ngày 1 lần giúp cho tóc mọc nhanh hơn.

Ngoài ra, một số bà con thường dùng 100g lá tươi ngâm trong 1 lít rượu trắng cao độ khoảng 15 ngày, lọc, đóng chai kín. Ngày uống ba lần, mỗi lần một thìa cà phê, có thể dùng trong nhiều ngày có tác dụng hoạt huyết, thông kinh chống táo bón. Tuy nhiên, sen cạn có thể gây kích ứng trên niêm mạc dạ dày, người viêm loét dạ dày cần thận trọng khi dùng. Để  bài thuốc đem lại hiệu quả cần cần được bắt mạch kê đơn.

Bác sĩ Nguyễn Kim